ÖNSÖZ
Endüstriyel uygulamaların hızla geliştiği günümüzde, bilimin ve teknolojinin gelişmesi ve çalışmaların başarıya ulaşması, gerçekleştirilecek duyarlı, doğruluğu yüksek ve güvenilir ölçümlere bağlıdır. Çünkü teknolojik ilerleme olarak nitelendirilen pek çok çalışmada, üretilen ürünün kaliteli, hassas, dayanıklı ve güvenilir olması en büyük etkendir. Kaliteli ve hassas bir üretim, aynı zamanda dayanıklılık ve güvenilirliği beraberinde getirdiği için, bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır. Sağlık, çevre, bilimsel ve teknolojik araştırma, sanayi, ticaret, savunma ve benzeri alanlarda gereksinim duyulan yüksek doğruluk ve duyarlılığa sahip ölçümleri yapabilme yeteneğinin yaygınlık derecesi de ülkelerin teknolojik seviyesini belirleyen temel unsurlardan birisidir. Ölçme, verimlilik/kalite demektir ve toplumların sağlıklı ve mutlu yaşamalarını sağlar.
Ülkelerin sanayilerindeki gelişme, ileri teknolojilerin kullanılması ve toplam kaliteye önem verilmesiyle sağlanır. Toplam kalite, tasarım aşamasından başlar, hammadde temini, üretim, pazarlama ve satış sonrası hizmetlere bağlıdır. Her aşamada kalitenin oluşmasını sağlamak ve müşterilerin isteklerini karşılamak temel hedefler arasındadır. Toplumlar en verimli ve en kaliteli ürünü tasarımlama çabası içerisindedirler. Bunu sağlayabilmek için, uluslararası standartlar kabul etmişler ve bu standartlarda ürün ortaya koymaya çalışmaktadırlar. Bu durum; ölçme cihazlarına, ölçme tekniklerinin doğruluğuna, güvenilirliğine, kontrol ve deney elemanlarının hatasız çalışmasına bağlıdır.
Ölçme tekniği konusunda değişik kaynaklardan derlenerek hazırlanmış olan bu kitabın, ölçme tekniğine ilgi duyanlara yardımcı olmasını dilerim.
Prof.Dr. H.Hüseyin ÖZTÜRK
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ …………………………………………………………………… I
İÇİNDEKİLER …………………………………………………………… II
1. ÖLÇME TEKNİĞİ……………………………………………………. 1
1.1.Ölçme Tekniği ve Önemi………………………………………….. 1
1.2.Ölçme Sistemleri…………………………………………………… 2
1.2.1. Metrik Ölçme Sistemi………………………………………. 4
1.2.2. İngiliz Ölçme Sistemi……………………………………….. 5
1.2.3. Amerikan Ölçme Sistemi…………………………………… 8
1.2.3.1. Amerikan Geleneksel Ölçü Birimleri……………… 9
1.3. Ölçmenin Temel İlkeleri……………………………………………….. 12
1.3.1. Etki…………………………………………………………. 13
1.3.2. Hata…………………………………………………………. 14
1.3.3. Gecikme……………………………………………………. 14
1.4. Ölçme Yöntemleri…………………………………………………. 15
1.2.1. Doğrudan Ölçme…………………………………………… 15
1.2.2. Dolaylı Ölçme……………………………………………… 15
1.2.3. Mutlak Ölçme……………………………………………… 16
1.2.4. Karşılaştırmalı Ölçme……………………………………… 16
2. FİZİKSEL BÜYÜKLÜKLER………………………………………. 17
2.1.Skaler Büyüklükler………………………………………………… 18
2.2.Vektörel Büyüklükler……………………………………………… 20
2.2.1. Vektör……………………………………………………….. 20
2.2.2. Vektörel Büyüklükler……………………………………….. 23
2.2.2.1. Kuvvet……………………………………………… 25
3. ULUSLARARASI BİRİMLER SİSTEMİ…………………………... 29
3.1. Uluslararası Birimler Sisteminin Geliştirilmesi…………………… 29
3.1.1. Metre Anlaşması……………………………………………. 31
3.2. Uluslararası Birimler Sistemi……………………………………… 32
3.2.1.Temel Birimler……………………………………………… 32
3.2.1.1. Uzunluk Temel Birimi……………………………... 33
3.2.1.2. Kütle Temel Birimi………………………………… 36
3.2.1.3. Süre Temel Birimi………………………………….. 43
3.2.1.4. Elektrik Akım Şiddeti Temel Birimi……………….. 43
3.2.1.5. Termodinamik Sıcaklık Temel Birimi……………... 45
3.2.1.6. Işık Şiddeti Temel Birimi………………………….. 47
3.2.1.7. Madde Miktarı Temel Birimi………………………. 47
3.2.2.Türetilmiş Birimler………………………………………….. 48
3.2.2.1. Frekans Birimi……………………………………… 49
3.2.2.2. Kuvvet Birimi………………………………………. 52
3.2.2.3. Basınç Birimi………………………………………. 52
3.2.2.4. Enerji ve İş Birimi………………………………….. 54
3.2.2.5. Güç Birimi………………………………………….. 67
3.2.2.6. Elektrik Yükü Birimi……………………………….. 70
3.2.2.7. Elektrik Potansiyel Farkı Ve Elektromotor Kuvvet... 71
3.2.2.8. Elektrik Kapasitesi Birimi………………………….. 74
3.2.2.9. Elektriksel Direnç Birimi…………………………... 76
3.2.2.10.Manyetik Akı Birimi……………………………… 77
3.2.2.11.Manyetik Akı Yoğunluğu ve Manyetik İndüksiyon. 78
3.2.2.12.İndüktans ve Self İndüksiyon Birimi……………… 80
3.2.2.13.Celcius Sıcaklık Ölçeği Birimi……………………. 110
3.2.2.14.Işık Akısı Birimi…………………………………… 111
3.2.2.15.Aydınlık Şiddeti Birimi……………………………. 113
3.2.2.16.Radyoaktivite Birimi………………………………. 113
3.2.2.17.Soğrulan Doz Birimi………………………………. 115
3.2.2.18.Eşdeğer Doz Birimi………………………………... 116
3.2.2.19.Yoğunluk Birimi…………………………………... 117
3.2.2.20.Viskosite Birimi…………………………………… 117
3.2.2.21.Optik Sistemde Güç Birimi……………………….. 118
3.2.3.Tamamlayıcı Birimler………………………………………. 119
3.2.3.1. Düzlem Açı Birimi………………………………… 119
Radyan ile Derece Arasında Dönüştürme…………. 121
Radyan ile Grad Arasında Dönüştürme…………… 123
Radyan Biriminin Kullanımı………………………. 124
3.2.3.2. Uzay Açı Birimi……………………………………. 125
3.2. SI Birimi Olmayan Diğer Birimler……………………………….. 126
3.2.1. Alkolimetrik Ayar Birimi…………………………………… 126
3.2.2. Altın Saflık Derecesi Birimi……………………………….. 126
3.3. SI Birimlerin Kullanım İlkeleri…………………………………… 126
3.3.1. Ön Eklerin Kullanılması…………………………………… 126
3.3.2. Ön Ek Seçimi……………………………………………….. 128
3.3.3. Özel Bir İsimden Türetilmiş Birim Simgeleri……………… 129
3.3.4. Çoğul Durumlar…………………………………………….. 129
3.3.5. Rakamların Ayrılması………………………………………. 129
3.3.6. Türetilmiş Birimler………………………………………….. 129
3.3.7. Birim Simgeleri…………………………………………….. 130
3.3.8. SI Olmayan Birimler……………………………………….. 131
3.3.9. Dönüştürme Yöntemleri……………………………………. 131
3.3.10. Sayıların Bir Üst Sayıya Tamamlanması…………………. 132
3.3.11. Önerilen Birimler ve Dönüşüm Faktörleri………………… 133
4. ÖLÇME SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ…………………………… 144
4.1.Hata………………………………………………………………… 144
4.2.Doğruluk…………………………………………………………… 144
4.3.Kesinlik…………………………………………………………….. 146
4.4.Tekrarlanabilirlik…………………………………………………. 146
4.5.Ölçme Belirsizliği………………………………………………….. 146
4.6.Çözünürlük…………………………………………………………. 147
4.7.Duyarlılık…………………………………………………………... 147
4.8.Doğrusallık…………………………………………………………. 149
4.9.Ölçme Genişliği……………………………………………………. 150
4.10. Ölçme Sabiti……………………………………………………… 150
4.11. Ölçme Sınırı……………………………………………………… 150
4.12. Fark Edebilme Yeteneği…………………………………………. 150
4.13. Ayırma Yeteneği…………………………………………………. 151
4.14. Giriş Empedansı…………………………………………………. 151
4.15. Frekans Tepkisi…………………………………………………... 152
4.16. Enerji Tüketimi…………………………………………………... 152
4.17. Kalibrasyon………………………………………………………. 152
5. ÖLÇME HATALARI…………………………………………………. 154
5.1. Mutlak Hata……………………………………………………….. 154
5.2. Bağıl Hata………………………………………………................ 155
5.3. Yapım Hatası……………………………………………………… 157
5.4. Ölçme İşlemi Sırasında Oluşabilecek Hatalar…………………….. 160
5.4.1. Ölçme Aletinden Kaynaklanan Hatalar…………………… 160
5.4.1.1. Sıfır Ayar Hatası………………………………….. 161
5.4.1.2. Skala Hatası……………………………………….. 161
5.4.1.3. Tepki Süresi Hatası……………………………….. 161
5.4.1.4. Yükleme Hatası……………………………………. 161
5.4.1.5. Yapım Hatası……………………………………… 162
5.4.2. Dış Etkilerden Kaynaklanan Hatalar………………………. 162
5.4.2.1. İnsan Kaynaklı Hatalar……………………………. 162
Okuma Hatası……………………………………… 162
Yöntem Hatası…………………………………….. 164
5.4.2.2. Dış Etkilerin Oluşturduğu Hatalar………………… 164
5.4.3. Rastlantı Hataları…………………………………………… 164
5.5. Ölçme Hatalarının İstatistik Analizi……………………………… 165
5.5.1. Ortalama……………………………………………………. 165
5.5.2. Sapma………………………………………………………. 165
5.5.3. Standart Sapma…………………………………………….. 166
5.5.4. Normal Dağılım……………………………………………. 167
6. ÖLÇME ALETLERİ…………………………………………………. 168
6.1. Ölçme Aletlerinin Sınıflandırılması……………………………… 168
6.1.1. Doğruluk Derecesine Göre Ölçme Aletleri……………….. 169
6.1.1.1. Birincil Ölçme Aletleri…………………………… 169
6.1.1.2. İkinci Ölçme Aletleri……………………………… 169
6.1.2. Ölçtüğü Büyüklüğü Gösterme Şekline Göre Ölçme Aletleri 170
6.1.2.1. Gösteren Ölçme Aletleri…………………………... 170
6.1.2.2. Kayıt Yapan Ölçme Aletleri……………………… 170
6.1.2.3. Toplayıcı Ölçme Aletleri…………………………. 171
6.1.2.4. Ekranlı Ölçme Aletleri……………………………. 171
6.1.3. Kullanım Yerine Göre Ölçme Aletleri……………………. 172
6.1.3.1. Taşınabilir Ölçme Aletleri………………………… 172
6.1.3.2. Panel Tipi Ölçme Aletleri………………………… 173
6.1.4. Yapılarına Göre Ölçme Aletleri…………………………… 174
6.1.4.1. Analog Ölçme Aletleri……………………………. 174
6.1.4.2. Dijital Ölçme Aletleri…………………………….. 178
6.1.5. Çalışma İlkelerine Göre Ölçme Aletleri…………………… 179
6.2. Ölçme Aletlerinin Kullanımı…………………............................. 180
6.2.1. Analog Ölçme Aletlerinin Kullanımı……………………… 181
6.2.2. Dijital Ölçme Aletlerinin Kullanımı………………………. 181
6.2.3. Enerji Analizlerinde Kullanılan Ölçme Aletleri…………… 181
7. YOĞUNLUK ÖLÇMEK……………………………………………... 183
7.1. Tanımı ve Özellikleri……………………………………….......... 183
7.2. Cisimlerin Yoğunluğu……………………………………………. 184
7.3. Yoğunluk Ölçümü………………………………………………… 188
7.3.1. Katılarda Yoğunluk Ölçümü……………………………… 190
7.3.1.1. Boyutları Ölçülebilen Katılarda Yoğunluk Ölçümü 190
7.3.1.2. Boyutları Ölçülemeyen Katıda Yoğunluk Ölçümü. 196
7.3.2. Sıvılarda Yoğunluk Ölçümü……………………………….. 218
7.3.2.1. Hidrometre………………………………………… 218
7.3.2.2. Bomometre………………………………………... 224
7.3.2.3. Alkolimetre……………………………………….. 225
7.3.2.4. Laktodansimetre…………………………………... 226
7.3.2.5. Piknometre………………………………………… 227
7.3.2.6. Sıvı Karışımları İçin Yoğunluk Ölçümü………….. 229
8. KUVVET ÖLÇMEK………………………………………………….. 231
8.1. Tanımı ve Özellikleri……………………………………………… 231
8.1.1. Kuvvet Birimi…………………………………………….... 232
8.1.2. Kuvvet ve Hareket………………………………………….. 233
8.1.2.1. Eylemsizlik Yasası………………………………… 234
8.1.2.2. Newton’un İkinci Hareket Yasası………………… 237
8.1.2.3. Etki ve Tepki Yasası……………………………… 241
8.1.3. Sürtünme Kuvveti………………………………………….. 246
8.1.3.1. Sürtünme Kuvvetinin Özellikleri………………….. 246
8.1.3.2. Sürtünme Kuvvetinin Hesaplanması……………… 248
8.1.3.3. Statik Sürtünme Kuvveti…………………………... 252
8.1.3.4. Kinetik Sürtünme Kuvveti………………………… 253
8.2. Kuvvet Ölçme Yöntemleri………………………………………… 253
8.2.1. Kuvvet Algılayan Direnç…………………………………… 254
8.2.2. Dinamometre……………………………………………….. 257
8.2.2.1. Dinamometrenin Çalışma İlkesi…………………… 258
8.2.2.2. Dinamometrenin Yapısı…………………………… 261
8.2.3. Hidrolik Yük Hücreleri…………………………………… 265
8.2.4. Havalı Yük Hücresi………………………………………… 267
8.2.5. Gerilme Ölçen Yük Hücreleri……………………………… 268
8.2.6. İndüksiyon Hücreleri……………………………………… 270
9. HIZ ÖLÇMEK………………………………………………………... 271
9.1. Hızın Tanımı………………………………………………………. 271
9.2. Hız Birimleri………………………………………………………. 271
9.3. Hız Ölçme Aletleri………………………………………………… 272
9.3.1. Anemometre………………………………………………... 272
9.3.1.1. Kepçeli Anemometre……………………………… 272
9.3.1.2. Pervaneli Anemometre……………………………. 274
9.3.1.3. Sıcak Tel Anemometresi………………………….. 276
9.1.3.4. Ultrasonik Anemometre…………………………… 278
10. DEVİR ÖLÇMEK…………………………………………………… 280
10.1. Tanımı ve Birimleri…………………………………………….. 280
10.2. Devir Ölçme Aletleri……………………………………………. 281
10.2.1. Takometre…………………………………………….... 282
10.2.1.1. Takojeneratörler……………………………… 282
10.2.1.2. Darbeli Takometre……………………………. 283
10.2.1.3. Stroboskop……………………………………. 283
10.2.1.4. Analog Takometreler…………………………. 284
10.2.1.5. Dijital Takometreler………………………….. 285
Temaslı Tip Dijital Takometre……………...... 288
Temassız Tip Dijital Takometre……………… 288
Elektronik Takometre………………………… 288
10.3. Devir Ölçme Aletlerinin Kullanımı…………………………….. 290
11. DEBİ ÖLÇMEK……………………………………………………... 291
11.1. Akışkanlar Ve Özellikleri………………………………………. 291
11.1.1. Akışkanların Moleküler Yapısı ………………………… 293
11.2. Akış ve Akış Özellikleri………………………………………… 293
11.3. Debi Ölçümü……………………………………………………. 296
11.3.1. Debi Ölçme Yöntemleri………………………………… 298
11.3.1.1. Basınç Farkı Ölçerek Debi Ölçmek………….. 299
11.3.1.2. Manyetik Yöntemle Debi Ölçmek……….…… 304
11.3.1.3. Salınımla Debi Ölçmek………………………. 311
11.3.1.4. Ultrasonik Yöntemle Debi Ölçmek………….. 312
11.3.1.5. Girdap Oluşturarak Debi Ölçmek……………. 317
11.3.1.6. Hacimsel Süpürme Yöntemi İle Debi Ölçmek. 322
11.3.2. Debi Ölçme Aletleri……………………………………. 325
11.3.2.1. Lüle İle Debi Ölçmek………………………… 328
11.3.2.2. Diyafram İle Debi Ölçmek…………………… 330
11.3.2.3. Venturimetre İle Debi Ölçmek……………..... 330
11.3.2.4. V-Koni Debimetre İle Debi Ölçmek…………. 338
11.3.2.5. Orifis Plakası İle Debi Ölçmek………………. 340
11.3.2.6. Değişken Alanlı Debimetre İle Debi Ölçmek... 362
11.3.2.7. Türbinmetre İle Debi Ölçmek........................... 372
11.3.2.8. Pitot Tüpü İle Debi Ölçmek.............................. 377
11.3.3. Kütlesel Akış Ölçme Yöntemleri………………………. 385
11.3.3.1. Doğrudan Yöntemler........................................ 386
Momentum Tipi Akış Ölçer…………………. 386
Açısal Momentum Tipi Akış Ölçer………….. 386
Isıl Tip akış Ölçer…………………………….. 387
Sıcak Tel veya Film Anemometresi………….. 391
Kata Termometresi…………………………… 393
11.3.4. Açık Ve Kapalı Sistemlerde Debi Ölçmek…………….. 394
11.3.4.1. Açık Kanallarda Debi Ölçmek.......................... 395
Açık Kanal Akımları…………………………. 395
Hız-Alan Yöntemi……………………………. 399
Yüzen Cisimlerle Debi Ölçmek……………… 399
Muline İle Debi Ölçmek……………………... 401
Limnigraf İle Debi Ölçmek………………….. 402
Hacmi Bilinen Kaplarla Debi Ölçmek………. 402
İz Maddeler İle Debi Ölçmek………………... 403
Sifon İle Debi Ölçmek……………………….. 403
Savak İle Debi Ölçmek………………………. 409
Anahtar Eğrisi Yöntemi……………………… 422
Mannig Denklemi……………………………. 423
Entropi Yöntemi……………………………... 423
11.3.4.2. Kapalı Kanallarda Debi Ölçmek……………... 424
Kesit Daralması İle Debi Ölçmek……………. 424
Yatay Borudan Çıkan Akışın Hesaplanması… 426
Düşey Borudan Çıkan Akışın Hesaplanması… 426
Pozitif Yerdeğiştirmeli Akış Ölçerler………... 427
12. SICAKLIK ÖLÇMEK……………………………………………… 430
12.1. Sıcaklık ve Isı Kavramları……………………………………… 430
12.2. Sıcaklık Türleri…………………………………………………. 431
12.2.1. Kuru Termometre Sıcaklığı……………………………. 432
12.2.2. Yaş Termometre Sıcaklığı……………………………… 433
12.2.3. Çiğlenme Sıcaklığı……………………………………... 434
12.3. Sıcaklık Ölçekleri……………………………………………… 435
12.3.1. Celcius Ölçeği………………………………………….. 436
12.3.2. Fahrenheit Ölçeği………………………………………. 437
12.3.3. Kelvin Ölçeği…………………………………………... 438
12.3.4. Reomür Ölçeği…………………………………………. 439
12.4. Sıcaklık Ölçmek………………………………………………... 440
12.4.1. Termometre Çeşitleri…………………………………… 440
12.4.1.1. Basınç Termometresi………………………… 441
12.4.1.2. Bimetal Termometreler………………………. 445
12.4.1.3. Termistörler…………………………………... 447
12.4.1.4. Elektriksel Direnç Termometresi…………….. 450
12.4.1.5. Termoelektrik Termometre…………………... 451
12.4.1.6. Işınım Termometresi…………………………. 454
12.4.1.7. Kızıl Ötesi Işınım Kameraları………………... 462
12.4.1.8. Sıvı Kristal Termometresi…………………… 466
12.4.1.9. Şekil Değişimi İle Sıcaklık Ölçmek………….. 467
12.4.1.10. Renk Değişimi İle Sıcaklık Ölçmek………… 467
13. IŞIK VE IŞINIM ÖLÇMEK……………………………………….. 468
13.1. Elektromanyetik Spektrum…………………………………….. 468
13.2. Işık ve Işınım…………………………………………………… 470
13.3. Foton…………………………………………………………… 472
13.4. Işık ve Işınım Ölçmek………………………………………….. 472
13.4.1. Radyometrik Ölçümler………………………………… 474
13.4.1.1. Radyometri Teorisi………………………….. 475
13.4.1.2. Radyometrik Büyüklükler…………………… 477
13.4.1.3. Radyometrik Birimler……………………….. 482
13.4.1.4. Radyometre………………………………….. 482
13.4.2. Fotometrik Ölçümler…………………………………… 489
13.4.2.1. Fotometrik Sistem…………………………… 491
13.4.2.2. Fotometrik Büyüklükler……………………... 492
13.4.2.3. Fotometrik Birimler………………………….. 503
13.4.2.4. Lümen ve Watt………………………………. 504
13.4.2.5. Fotometrik Ölçme Yöntemleri………………. 506
13.4.2.6. Fotometre……………………………………. 508
13.4.2.7. Işık Akısı Ölçmek……………………………. 512
13.4.2.8. Fotometrik Ölçümlerde İzlenebilirlik Zinciri... 515
13.4.3. Algılayıcıların Güvenilirlikleri………………………… 515
13.4.4. Güneş Işınımı Ölçmek…………………………………. 518
13.4.4.1. Toplam Işınım Şiddeti Ölçmek……………… 518
13.4.4.2. Doğrudan Işınım Ölçmek…………………… 525
13.4.4.3. Güneşlenme Süresi Ölçmek…………………. 526
13.4.5. Spektroradyometre……………………………………. 528
13.4.5. Ultraviole Spektrofotometresi………………………… 531
13.4.6. Ultraviole Işınım Ölçmek……………………………… 533
13.4.6.1. Ultraviole Işınım Ölçmenin Önemi…………. 533
13.4.6.2. Ultraviole Dozimetre………………………… 534
13.4.7. Aydınlık Şiddeti Ölçmek………………………………. 535
13.4.7.1. Lüksmetre…………………………………… 535
14. BASINÇ……………………………………….................................... 538
14.1. Basıncın Fiziksel Özellikleri…………………………………… 538
14.2. Basınç Birimleri………………………………………............... 541
14.3. Basınç Ölçümü…………………………………………………. 545
14.3.1. Atmosfer Basıncı Uygulamaları……………………….. 554
14.3.2. Doğru Akım Devreleri…………………………………. 555
14.3.2.1. Doğru Akım Devre Analizi………………….. 555
14.4. Basınç Algılayıcıları…………………………………………… 561
14.4.1. Elektrikli Tip Basınç Algılayıcılar……………………... 563
14.4.1.1. Gerilme Ölçen Basınç Algılayıcılar…………. 565
14.4.1.2. Piezoelektrik Esaslı Basınç Algılayıcı………. 569
14.4.1.3. Kapasitif Esaslı Basınç Algılayıcı…………… 575
14.4.1.4. İndüktif ve Direnç Basınç Algılayıcı………… 577
14.4.1.5. Potansiyometrik Algılayıcı…………………... 579
14.4.1.6. Titreşimli Algılayıcılar………………………. 579
14.4.1.7. Fark Basınç Algılayıcı……………………….. 581
14.4.1.8. Optik Basınç Algılayıcı………………………. 583
14.4.1.9. Akustik Dalga Algılayıcı…………………….. 585
14.4.1.10. Bridgeman Basınç Algılayıcı……………….. 585
14.4.2. Basınç Algılayıcıların Özellikleri……………………..... 586
14.4.2.1. Sürüklenme…………………………………... 587
14.4.2.2. Hata…………………………………………... 587
14.4.2.3. Çözünürlük…………………………………… 589
14.4.2.4. Duyarlılık…………………………………….. 590
14.4.2.5. Zaman Sabiti…………………………………. 590
14.5. Basınç Ölçme Cihazları………………………………………… 591
14.5.1. Diferansiyel Elemanlar………………………………… 592
14.5.2. Körük Tipi Basınç Ölçer……………………………….. 592
14.5.3. Diyaframlı Basınç Ölçer……………………………….. 596
14.5.4. Piston ve Yay Mekanizması……………………………. 597
14.5.4. Manometre……………………………………………... 598
14.5.4.1. Cıva Sütunlu Manometre……………………. 598
14.5.4.2. U Tüplü Manometre…………………………. 598
14.5.4.3. Genel Amaçlı Manometre…………………… 600
14.5.4.4. Bourdon Tüplü Manometre………………….. 602
14.5.4.5. Kontaklı Manometre…………………………. 603
14.5.4.6. Diyaframlı Manometre………………………. 604
14.5.4.7. Manometre Kalibrasyonu……………………. 605
15. SERTLİK ÖLÇMEK……………………………………………….. 607
15.1. Sertlik Kavramı…………………………………………………. 607
15.2. Sertlik Ölçme Yöntemleri………………………………………. 608
15.2.1. Statik Ölçme Yöntemleri……………………………….. 609
15.2.1.1. Brinell Sertlik Ölçme Yöntemi………………. 609
15.2.1.2. Rockwell Sertlik Ölçme Yöntemi……………. 618
15.2.1.3. Vickers Sertlik Ölçme Yöntemi……………… 629
15.2.2. Dinamik Ölçme Yöntemleri……………………………. 637
15.2.2.1. Shore Sertlik Ölçme Yöntemi……………….. 638
15.2.3. Mikrosertlik Ölçme Yöntemleri………………………... 646
15.2.3.1. Knoop Mikrosertlik Ölçme Yöntemi………… 647
15.2.4. Mohs Sertlik Ölçeği……………………………………. 649
15.2.5. Sertlik Ölçümünde Etkili Etmenler…………………….. 651
15.2.6. Sertlik Ölçme İşleminin Doğruluğu……………………. 651
15.2.7. Sertlik Ölçme Yönteminin Seçimi……………………… 652
15.2.8. Sertlik Değerlerinin Dönüştürülmesi…………………… 653
15.2.9. Sertlik Ölçümünde Dikkat Edilecek Etmenler…………. 656
16. UZUNLUK ÖLÇMEK………………………………………………. 657
16.1. Uzunluk…………………………………………………………. 657
16.2. Uzunluk Ölçü Birimleri………………………………………… 657
16.2.1. Uzunluk Birimi Metre………………………………….. 660
16.3. Uzunluk Ölçme Aletleri………………………………………… 662
16.3.1. Cetvel…………………………………………………... 662
16.3.2. Kumpas…………………………………………………. 664
16.3.2.1. Milimetre Verniyer Bölüntülü Kumpas……… 665
16.3.2.2. İnç Verniyer Bölüntülü Kumpas…………….. 676
16.3.3. Mikrometre…………………………………………….. 682
16.3.3.1. Mikrometrenin Yapısı……………………….. 682
16.3.3.2. Mikrometrelerde Duyarlılık………………….. 684
16.3.3.3. Mikrometre Çeşitleri…………………………. 685
16.3.3.4. 0,01 mm Duyarlılıkta Milimetrik Mikrometre.. 687
16.3.3.5. 0,001 mm Duyarlılıkta Milimetrik Mikrometre 690
16.3.3.6. 0,005 mm Duyarlılıkta Milimetrik Mikrometre 691
16.3.3.7. Duyarlılığı 0,001″ Olan Mikrometre………… 691
16.3.3.8. Duyarlılığı 0,0001″ Olan Mikrometre……….. 692
16.3.4. Komparatör…………………………………………….. 693
16.3.4.1. Komparatörün Bölümleri…………………….. 694
16.3.4.2. Komparatör Çeşitleri…………………………. 695
16.3.4.3. Komparatör Kullanımı……………………….. 698
KAYNAKLAR…………………………………………………………… 700