ÖNSÖZ
1 inci kitabın önsözünde yayımlanacak Güç Dağıtımı kitaplarına yer verilmiştir. Şu an elinizde bulunan, bu serinin 6 ncı kitabıdır.
Bundan sonra yayımlanacak kitaplarda:
7. Topraklama ve Güvenlik
8. Güç kompanzasyonu
9. Bağlama Aygıtları ve Malzemeleri
10. Dağıtım Modelleri
11. Bağlama ve Transformotor Merkezleri
12. Şebeke Tasarımı
konularına yer verilecektir.
Sayısal rölelerin marka, tip ve türlerinden çeşitleme yapıldığında kendimizi binlerce röleden oluşan “Röle dünyası” nda buluruz. Bu dünyayı bir kitap içine sığdırmanın olanaksızlığı karşısında, ancak bir marka ve bu markadan sadece Güç Dağıtımı için önemli olan birkaç tür röle ele alınmıştır.
Anlatım kolaylığı bakımından Siemens rölelere özet olarak yer verilmiş, Siemens röle el kitaplarından büyük ölçüde, çoğu yerde birebir yararlanılmıştır. Bu el kitapları internetten indirilebilir.
Yine de, röle markaları ve çeşitleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için Siemens veya diğer yapımcıların kataloğlarına başvurmanızı öneririz. Okurun rölelerle ilgili yapımcı firmaların kataloğlarını ve bilgisayar demolarını incelemesini ısrarla öneriyoruz.
Başka bir önerimiz de, Üniversitelerimizde “Röle Mühendisliği” adında ayrı bir mühendislik dalının açılmasıdır.
Bana yayımlarını göndererek, bu yayımlardan yararlanma olanağı sağladıkları için başta Siemens olmak üzere ABB ve Schneider firmalarına teşekkür ederim.
Bu kitaba yapımcı firmaların kataloğlarından resimler ve bilgiler alınırken, özellikle sayısal rölelerde büyük ölçüde Siemens yayımlarından yararlanırken, bu firmaların yapımlarının diğerlerine yeğlenmesi değil, konuların daha iyi anlaşılabilmesi amacı güdülmüştür.
Röle tanıtımlarında ve örnek problemlerde kimi yerlerde ingilizce sözcüklere ve farklı simgelere, benimsemesek de özellikle yer verilmiştir. Bunda, rölelerde ve yabancı tasarımlarda sık karşılaşılan bu sözcüklere yabancı kalınmaması düşünülmüştür.
Kimi bağıntılar ve çizelgeler için daha önce yayımlanmış olan 3 ve 4 üncü kitaplarımıza başvurulmuştur.
Bu kitapla ilgili çizelgeler kitabın sonuna konulmuştur.
Elektrik Mühendisleri Odası’ nın hakkımda yürüttüğü karalamalar ve haddini aşarak getirmiştir. Çok sevdiğim mesleğime dönmem ve kitap yazmayı sürdürmem için beni ikna eden meslekdaşım Adnan Borozancı’ ya teşekkürlerimi sunuyorum.
Öğrencilerin olduğu kadar, genç mühendis arkadaşların da yararlanabileceklerini umduğum bu kitapta yetersiz ve noksan görülen konular varsa uyarılmayı bekliyorum.
B. Derbent/Kocaeli, 2014 Yetkin Saner
2. baskısı yapılan bu kitabıma okurların gösterdiği ilgiye teşekkür ediyorum.
YG/AG Elektrik Tesisleri Proje Uygulamaları kitabımın elinizdeki 2. baskısının girişinde, farklı anlamları olan ''anım'' ve '' tanım'' değerlerinin kullanılması için öneride bulunmuştum. Bu kitapta bir başlangıç olması için, farklılık gözetilerek ''anım'' ve '' tanım'' değerlerine yer verilmiştir.
Aldığım çok sayıda soru-eleştiri-öneri içeren e-postalar ve piyasa araştırması, öğrencilerimizin olduğu kadar elektrik mühendislerinin de kitaba ilgi duyduklarını göstermiştir.
Öneriler-eleştiriler göz önüne alınarak kitaba kimi küçük düzeltmeler ve eklemeler yapılmıştır.
B. Derbent - Kartepe/Kocaeli, 2021 Yetkin Saner
İÇİNDEKİLER
A. ÖLÇÜ TRANSFORMOTORLARI
6.1. Ölçü transformotorları 1 - 5
6.2. Gerilim transformotorları 6 - 17
6.3. Akım transformotorları 17 - 37
6.4. Akım transformotorlarının uygulamaları 38 - 45
B. ÖLÇÜ ALETLERİ VE SAYAÇLAR
6.5. Ölçü aletleri 47 - 58
6.6. Voltmetre ve ampermetre 58 - 63
6.7. Panolarda kullanılan ölçü aletleri 63 - 78
6.8. Taşınır ölçü aletleri 79 - 94
6.9. Elektrik sayaçları 94 - 104
6.10. Elektrik tarifesinin seçimi 104 - 106
6.11. Elektrik sayaçlarının doğru ve yanlış bağlantıları 106 - 116
6.12. Köhler marka elektrik sayacı 116 - 133
6.13. Problemler ve çözümleri 1 133 - 182
C. SİGORTALAR, ISIL RÖLELER, ŞALTERLER
6.14. Korumanın amacı 183 - 184
6.15. Sigortalar 184 - 202
6.16. Minyatür şalterler 203 - 205
6.17. Güç şalterleri 205 - 233
6.18. Güç şalterlerinde mekanik kilit uygulamaları 233 - 234
6.19. Motor koruma şalterleri 234 - 238
6.20. Termistör koruma (Sıcaklığa bağlı koruma) 238 - 240
6.21. Kabloların korunması 240 - 253
6.22. Motorlar ve motorların korunması 253 - 295
6.23. Dağıtım transformotorlarının korunması 294 - 302
6.24. AG de seçici (selektif) koruma 303 - 325
6.25. Ardışık (Back-up) koruma - kaskat (cascade) bağlama 326 - 330
6.26. Örnek eşgüdüm çalışmasında izlenecek yolun anlatımı 331– 339
6.27. Seçici koruma için örnek problem 339 - 351
6.28. Örnek: ETAP Programı ile seçici koruma yapılması 351 – 359
6.29. Problemler ve çözümleri 2 359 – 406
D. SAYISAL RÖLELER
6.30. IEC 60617 ye göre röle sembolleri 407 - 409
6.31. ANSI ye göre aygıt numaraları 410 - 422
6.32. IEC ve ANSI ye göre röle sembollerinin ve numaralarının
karşılaştırılması 422 - 424
6.33. Standart açma eğrileri 424 – 430
6.34. Sayısal rölelere giriş - SIPROTEC 4 7SJ62 çok işlevli koruma rölesine
genel bakış 430 – 489
6.35. SIPROTEC 4 7SJ62 çok işlevli koruma rölesinin set parametreleri ve
set değerleri 489 – 500
6.36. SIPROTEC 4 7SJ62 aşırı akım koruma rölesi
(ANSI 50, 51, 50N, 51N) 500 – 512
6.37. SIPROTEC 4 7SJ62 yönlü aşırı akım koruma rölesi
(ANSI 67, 67N) hata yönünün saptanması 513 – 528
6.38. SIPROTEC 4 7SJ62 gerilim koruma rölesi (ANSI 27, 59) 529 – 533
6.39. SIPROTEC 4 7SJ62/7SJ64 motor koruma rölesi 533 – 544
6.40. SIPROTEC 4 7SJ62 frekans koruma rölesi (ANSI 81 O/U) 545 - 547
6.41. SIPROTEC 4 7SD610 diferansiyel koruma rölesi (ANSI 87) 548 - 560
6.42. SIPROTEC 4 7SA522 uzaklık (mesafe - empedans) koruma rölesi 560 - 618
6.43. Ek bilgi: Kabloların ısıl aşırı akım koruması 618 - 621
6.44. Koruma şeması örnekleri 621 - 635
6.45. Problemler ve çözümleri 3 635 – 670
E. ÇİZELGELER 671 – 696
Kaynakça 697